13. Hongarije en de Tweede Wereldoorlog,  1939-1945

13.4.5 De toenemende spanningen in en rond Hongarije in de eerste helft
           van oktober 1944. 

Op 1 oktober 1944 arriveert de Hongaarse delegatie in Moskou en wordt ontvangen door generaal Kuznetsov. Hier overhandigt Faraghó o.a. een persoonlijke Engelstalige brief van het Hongaarse staatshoofd aan Stalin, waarin o.a. staat: ”In the name and for the sake of my people in their extreme danger, I address myself to you. Doing so in the name of the Hungarian people who has no responsibility for this war. For thousand years and particularly during this last decade, the fate of our people has been influenced by the neighbouring German Colossus. It was again under this influence that we were carried to this unfortunate war with the Soviet Union.” [Sakmyster 367].
Horthy schrijft ook dat zijn ”arme land praktisch vol zit met een Duitse vijfde kolonne. Elke stap in Hongarije wordt bewaakt door Duitse agenten en het meest belangrijke nieuws en de belang­rijkste rapporten hebben mij nooit bereikt. Ik weet nú dat na de luchtaanval op Kassa en Munkács de Sov­jetminister van buiten­landse zaken Molotov [in juni 1941] de vreedzame bedoe­lingen van de Sov­jet-Unie tegenover Hongarije heeft benadrukt. Als dit werke­lijk zo was, is het fataal geweest, want dit nieuws bereikte mij toen niet.... Ik wil U informeren dat wij nooit ook maar één centimeter van iemand hebben opge­ëist, die niet rechtmatig van ons was. Integendeel: de Roeme­nen namen Bessarabië van hun eigen Russische bondgenoot na de eerste wereldoorlog af, en wilden een belangrijk deel van Zuid-Rusland in de Tweede Wereldoorlog met Duitse hulp afne­men. In 1940 wilden wij een einde maken aan de monsterlijke behan­deling van het Hongaarse volk in Transylvanië, en weer waren het de Roemenen, die hulp van Duitsland vroegen.... om min­stens een deel van dit gebied te kunnen houden”, aldus Horthy aan Stalin. [Juhász, 314, Sakmyster, 367/368].
De Hongaarse delegatie heeft volmacht om te onderhandelen maar Horthy vraagt Stalin nu ”dit ongelukkige land te sparen, dat zijn eigen historische verdiensten heeft en waarvan het volk  zoveel affiniteit heeft met het Russische volk".... [Sakmyster, 368]

Hij verzoekt Stalin ook om zijn bestands- en vredesvoorwaar­den op te stellen overeenkomstig de belangen en de eer van het Hongaarse volk, "dat echt een vreedzaam leven en een veilige toekomst verdient", en Horthy drukt ook voor de eerste keer in z'n leven zijn meeste hoogach­ting tegenover maarschalk Stalin uit....
Kortom: het is allemaal de schuld van Hitler en de Duitsers dat Hongarije in deze omstandigheden is geraakt... Mondeling heeft de Hongaarse regent aan Faraghó ook nog laten weten dat hij moet probe­ren een onmiddellijk bestand te verkrijgen, evenals de deelna­me van Britse en Amerikaanse troepen aan de bezetting van Honga­rije en een vrije aftocht voor de Duitse troepen uit Hongarij­e. [Juhász, 315, Sütő, 184, Horthy, 282, Allianz, 101]. Maar Faraghó heeft geen bevoegdheid om b.v. de voorwaarden voor een wapenstilstand in Moskou te tekenen.
Terwijl de Russen ervan uit gaan dat Hongarije zich snel zal aansluiten bij de geallieerden en een bestand zal tekenen, de voorwaarden van de geallieerden [de Sovjets] nu snel zal aanvaarden, samen met hen de oorlog tegen Duitsland zal voeren -o.a. om Honga­rije te sparen voor langdurige krijgshandelingen- en de Sovjets zal verzoeken om Budapest snel te veroveren [Juhász, 315/316]­, blijkt de Russen al gauw dat Faraghó en zijn delegatie veel meer ter informatie in Moskou zijn en níet ter ondertekening van een bestand.
Faraghó legt aan het begin van het eigenlijke overleg in Moskou op 5 oktober de volgende punten aan de Sovjets voor: Hongarije is bereid om de vijandelijkheden tegen de Sovjet-Unie te stoppen en de Duitsers verder te bestrijden. Het Sovjetleger kan zich verder vrij in Hongarije bewegen, men wil graag een snelle bezetting van Budapest en wenst geen Roemeense troepen in Noord-Zevenburgen. De geallieerde bombar­dementen op de Hongaarse hoofdstad moeten ook stoppen.
De Russen stellen echter dat zij niet wensen te onderhande­len over politieke kwesties, maar alleen over militaire samen­wer­king tussen de legers van de Sovjet-Unie en van Hongarije en men wenst ook te horen of Faraghó is gemachtigd om in Moskou een wa­penstilstand te sluiten. Daarom stuurt Faraghó op 6 oktober een telegram naar Budapest, en hij krijgt op 8 oktober antwoord. [Sütő, 184/186]. Overigens houdt men vanaf de eerste dag in de Burcht van Buda contact met de delegatie van Faraghó in Moskou via gecodeerde telegrafische boodschappen, en de regent krijgt dagelijks onmiddellijk de nodige informatie. [Sakmyster, 368].
Vanuit Budapest laat Horthy op 8 oktober 1944 weten dat zijn bedoeling om een bestand te tekenen wel ern­stig gemeend is, maar dat hij eerst de voorwaarden voor een bestand wil weten en om uitstel vraagt, vanwege nieuwe Duitse troe­pen­concentra­ties rondom Budapest....
Intussen weet Molotov dan ook iets meer over de -zinloze- missie van Náday en hij kan de Britten en Amerikanen meedelen dat ook Náday geen gezag heeft om te onderhandelen, dus met hem hoeft verder niet te worden over­legd, maar Amerika en Groot-Brittannië stemmen er op 7 oktober mee in dat de Hongaarse regering eerst de voorlopige voorwaarden voor een bestand moet aanvaarden, vóórdat er van een begin van overleg over een [definitief] bestand sprake is en op 8 oktober worden door Molotov aan Fa­raghó de voorwaarden hiervoor meegedeeld:
Hongarije moet onmiddellijk beginnen met ontruiming door z'n militairen en ambtenaren van alle 1938/41 bezette gebieden [van Tsje­choslowakije, Joegoslavië en Roeme­nië]. De terugtrek­king moet binnen tien dagen zijn voltooid. De grenzen van 31 december 1937 zullen dus worden her­steld.
Hongarije vormt, zo heet het, een zelfstandige en onafhanke­lijke staat, en geen ander land mag zich in de binnen­landse aange­le­genheden mengen. Het land zal zich onvoorwaarde­lijk aan de Sovjets zal over­geven, de Hongaarse Honvéd zal haar wapens behouden en verder samen­werken met het Rode Leger. Hongarije zal ook alle betrekkingen met Duitsland verbre­ken en onmid­dellijk de oorlog aan Duits­land verklaren en samen met de USSR de wapens tegen Duitsland opnemen……..
De Sovjets zullen alle strategische belangrijke spoorlijnen en vliegvelden bezetten in verband met de oorlog tegen de Duitsers, maar ze zullen wel de integriteit van het Hongaar­se grondgebied [binnen de grenzen van 31 december 1937] eerbiedi­gen en het parlementaire systeem verdedi­gen en steunen. De definitieve grenzen zullen na onderhandelingen over een vre­desverdrag worden vastgesteld. [Allianz, 101]. Er zal in Hongarije een coalitieregering van alle antifas­cistische partijen, inclusief de communistische, komen onder leiding van Endre Bajcsy Zsil­inszky, de voorzitter van het "Hongaarse Nationale Bevrijdings Comité".
Een gunstig teken lijkt dat Molotov vindt dat men niet op schriftelijke toestem­ming hoeft te wachten en dat hij op de Hongaarse wens wil ingaan, en één of twee dagen uitstel van een Sovjetopmars goed­keurt. Er komt n.l. uit Budapest een tele­gram in Moskou aan waarin staat dat men, om een Duitse staats­greep, bloed­vergie­ten en een pogrom te voor­komen, wenst dat de Sovjettroepen nog wachten met een aanval op Buda­pest…..
Hongaarse troepen zullen dan naar Budapest oprukken om één en ander voor te bereiden. Ook Londen en Washington worden inge­licht en zijn het met het akkoord eens. Na slepende onderhandelingen van enkele dagen met de Sovjetgeneraals Antonov en Kuznetsov zijn deze bestandsvoorwaarden namens de drie geallieer-de regeringen op 8 oktober door Molo­tov aan de Hongaren overhandigd. Molotov weet overigens niets van de zogenaamde ‘Makarov-brieven’ en het is duidelijk dat Hongarije moet uitgaan van de grenzen van 1920. 
Pas nádat aan bovengenoemde voorwaarden is voldaan kan er over een definitief bestand worden gepraat door gevolmachtig­den, maar de Sovjets wensen geen eindeloze onderhandelingen over deze voorwaarden. Hongarije hoeft niet te denken dat het door tijd te rekken nog iets kan winnen: De Hongaarse delega­tie krijgt in Moskou 24 uur bedenktijd en Faraghó deelt daarna op 9 okto­ber 1944 vanuit Moskou de voor­waarden aan zijn rege­ring in Budapest mee. [Go­szto­ny, 44, Juhá­sz, 317, Sütő, 184/­186].

Toch lijkt er bij Horthy nog onduidelijkheid te bestaan, want hij stuurt op 10 oktober nog een telegram naar Moskou waarin hij verzoekt de voorwaarden voor ondertekening bekend te maken, hoewel hij volmachten aan Faraghó heeft gegeven, een bestand wenselijk acht, en de voorwaarden toch wel zou moeten ken­nen. [Juhá­sz, 318].
Ook vindt er nu, op 10 oktober 1944, nog over­leg plaats in de burcht van Buda tussen Horthy en een aantal intimi, n.l. minister-president Lakatos, de ministers Hennyey en Csatay, stafchef gen. Vőrős en twee kabinets­chefs, gen. Antal Vattay [chef van de militaire kanselarij] en Gyula Ambrózy [chef van het bureau van het kabinet]. Omdat er alleen mondeling verslag van is gedaan, bestaan er van dit overleg verschillende ver­sies, b.v. over de kwestie of Hongaarse soldaten zullen worden opgeroepen om de Duitsers aan te val­len.
Horthy is daar­tègen: hij is zelf militair [zelfs opperbevelhebber!] en beseft wellicht dat een ooit gege­ven ere-woord niet gemakkelijk op bevel in het tegendeel kan worden omgezet. Hij heeft ook nog steeds het Finse voor­beeld voor ogen, waarbij aan Duitse soldaten in september '44 was toegestaan om ongehin­derd uit Finland te vertrekken. [Gosz­tony, 45]. Hij beseft dus niet dat Hongarije voor de Duitsers een zaak van levensbelang is, en dat hier­mee verge­leken Fin­land volstrekt een uithoek is.
De Duitse troepen hebben zich dus in Hongarije ingegraven en zijn niet van plan dit land op te geven! Hitler ziet Hongarije al van groot strategisch belang. Intussen komen echter de sovjets steeds dichterbij, maar de snelheid van het Rode Leger valt tegen! Op 6 oktober wordt een slag op de puszta geleverd en vindt een tankslag bij Debrecen plaats maar het valt de sovjets bitter tegen: 11.000 soldaten zijn gesneuveld en 6.000 krijgsgevangen gemaakt terwijl 1.000 tanks zijn verloren! Toch wordt alles al snel weer opgevangen en begin november staan de sovjettroepen aan de Tisza. [Pierik, 56/57]. 
Voor Hongarije is er geen alternatief en na een lang debat [op 10 september in de burcht] stelt de premier voor om de voorwaarden van Moskou te aanvaarden…. Dit voorstel wordt geaccepteerd, men laat het aan de Hongaarse delegatie in Moskou weten en vervolgens wordt dan op 11 oktober 1944 het voorlopige wapen­stil­standsak­koord in Moskou getekend. Het akkoord geldt niet met onmiddel­lijke werking en dat beseffen de Hongaren in Moskou wel: eerst zal Horthy een officiële proklamatie moeten afkon­digen. Geschokt zijn de militaire leiders die op 10 oktober met o.a. Horthy en de premier hebben overlegd, vooral over de mededeling van Lakatos dat de Duitsers volgens zijn jongste informatie van plan zijn om in Hongarije een verdedigingslinie te op te zetten vanaf Esztergom naar het Balatonmeer zodat het grootste deel van het land en ook Budapest aan het Rode Leger wordt overgelaten. Ze steunen dus Horthy’s diplomatieke akties maar ze willen ook dat de regent er bij de Sovjets op aandringt dat zij als teken van hun goede wil hun aanvallen op Hongaarse troepen staken …. [Sakmyster, 369].
Van plannen van o.a. generaal János Vőrős, de stafchef, om Horthy uit het door de Duitsers [de Gestapo] geheel beheerste en omsingelde Budapest naar b.v. Ungvár [Uzhorod] te voeren komt echter niets terecht: De Regent weigert volstrekt om alleen uit Budapest te ver­trekken, zich als "Opperste Krijgs­heer" bij de generaals die met de Sovjets contact zullen zoeken te voegen, en dan z'n weerloze familie­leden in de hoofd­stad aan de Duitsers over te laten, en in de steek te laten! In de burcht van Buda kan hij overi­gens ook nog steeds op enkele ­trouwe legereenheden rekenen.
Horthy staat nu echter wel onder zware druk. Hij wordt n.b. nog op 12 oktober gewaarschuwd door de parlementsvoorzitter dat hij als regent eerst het parlement moet consulteren vóór hij een bestand sluit, maar op 14 oktober krijgt hij óók een krachtige nota van Faraghó uit Moskou: binnen 48 uur moet hij de verplichtingen die op 11 oktober zijn aangegaan, uitvoeren!  Zó wil het de Sovjet-regering!
Horthy vindt het daarnaast ook nú nog z'n taak en plicht om n.b. eerst aan de Duitse autoriteiten mee te delen, dat Honga­rije formeel heeft besloten om zich uit de oorlog terug te trekken. Dan hoeft hij dus geen woordbreuk tegenover Hitler te plegen, hetgeen voor hem nog steeds -wonderbaarlijk genoeg- zwaar weegt. Het is één van de tragische illusies die Horthy nog steeds heeft ten aanzien van Hitler: alsof de Duitsers hem níet zullen kwalijk nemen dat hij Hongarije uit de oorlog haalt! ”The idea of stabbing an ally in the back was more abhorrent to Horthy, with his old-fashoned sense of honor than it had been to the Romanians and to the Bulgarians, and he hesitated”. [Mastny, 206].

Raoul Wallenberg in Budapest, 1944-'45

Ook over de trouw van z'n eigen officieren en regering maakt hij zich tragische illusies, terwijl hij kan weten dat een meerderheid van officieren en ministers voor zijn plannen eigenlijk níet is te vinden! Achteraf wordt ook vaak gezegd dat hij weinig of geen politieke of militaire voorbe­rei­dingen getroffen voor een bestand.
Op 13 oktober worden weliswaar nog eens drie parle­mentsleden naar het Sovjet-hoofdkwartier van maarschalk Mali­novski bij Szeged gestuurd, n.l. gen. Vattay, kol. Utassy en maj. István Szentmiklóssy maar hun verkla-ring van de moei­lijkheden en de wens tot uitstel wordt door de wantrouwige Sovjets niet begre­pen: Honga­rije moet de bestandsvoorwaarden nu toch bekend maken! De situatie maakt het nu wel dringend noodzakelijk om besluiten te nemen want zelfs grotere steden zoals Debrecen en Szeged zijn in groot gevaar.
Intussen is door de premier een frontwisseling en een wapen­stilstand voorbereid, en Lakatos wordt door de commandant van Budapest, Szilárd Bakay, gerustgesteld wat betreft de ster­kte van Hongaarse troepen rondom de burcht. Na enkele dagen, op de 15e of 16e oktober, zal alles zijn beslag krijgen. Een aantal commandanten van het 1e en 2e leger, m.n. de generaals Vőrős, Veress en Dálnoki Miklós, is ook op de hoogte gesteld. Zij zullen con­tact met de Sovjetle­gers opnemen, de vijandelijkheden stoppen en troepen naar Budapest laten oprukken om de Duitse troepen te verdrijven. Hun wordt echter níet opgedragen om b.v. eventuele maat­regelen van het Duitse leger tegen te gaan. [Juhász, 320]………... Wel zijn ze ervan overtuigd dat de Hongaarse eenheden aan het front op instorten staan en dat de Russen ieder moment kunnen doorbreken. [Pierik, 61].
De commandant van de koninklijke lijfwacht [van Horthy], gen. Károly Lázár en kol. Újszászy, de chef van de staatsvei­ligheids­dienst, steunen Horthy en z'n kabi­net, maar met generaal József Heszlényi van het 3e  leger die bekend is om zijn sympa­thie voor de Duitsers, heeft men geen overleg gepleegd.
Intussen heeft Horthy zelf op 11 oktober 1944 ook contact opgenomen met ver­tegenwoordigers van het "Hongaarse Front" van de oppositiepartij­en en heeft nog een onderhoud met de soci­aal-demokraat Szaka­sits en met ds. Tildy van de FKgP. Voor bewape­ning van de arbeiders lijkt er echter nu geen tijd meer te bestaan. [Gosztony, 46]. Verder is de oppositie welwillend, zij wenst eveneens een bestand, de oorlogsverklaring aan nazi-Duits­land, een coalitieregering, enz. Men wil zelfs een alge­mene staking proklameren en kol. Újszászy speelt bij dit overleg met de oppositie steeds een belangrijke rol. [Horthy, 279].
De Hongaarse regent heeft voortdurend overleg gevoerd en zelfs met plan­nen om b.v. arbeiders tegen de bezet­ters te bewape­nen, en om hen zo spoor­lijnen, bruggen en fa­brieken te laten bewa­ken, stemt hij in princi­pe in, maar er worden nog geen beslui­ten genomen. [Kovrig, 146, Gosztony, 46] en Horthy bereidt zich nu voor op een officiële verklaring dat Honga­rije een wapenstilstand zal sluiten. "Volgt Hongarije nu toch het voorbeeld van Roemenië en Fin­land?", zo vraagt men zich zelfs ook in de Britse en Zwitserse pers af. Toch wenst Horthy bóvenal nog een weg te vinden om de Russische eis van een oorlogsverklaring aan Duitsland te vermijden. [Sakmyster, 369].
Intussen wordt de opmars van het Rode Leger wordt door Horthy en het gros der Hongaren met groeiende angst gevolgd. Weerzinwekkende geruchten over Russische misdragingen ten aanzien van de Hongaarse burgers  versterken zelfs de ondergangsstemming in Budapest. Weerzin tegen een akkoord met het Rode Leger
hield de Hongaren nog in het Duitse kamp, maar dat de ‘wapenbroederschap’ z’n einde naderde was zonne-klaar, al was de Duitse militaire en politieke greep op Hongarije sinds maart 1944 steeds verder versterkt. [Pierik, 57/58]. Toch hebben de Russen eigenlijk alle troeven in handen: ze oefenen druk uit door het land binnen te vallen, dan laten ze die weer varen door een akkoord over opschorting van de vijandelijkheden en dan passen ze de druk weer toe door de dreiging de vijandelijkheden te hervatten als niet al hun eisen binnen 48 uur worden ingewilligd… [naar: Mastny, 206, zie ook blz. 279].
Maar…  evenals de geallieerden en de Hongaarse autoriteiten heb­ben ook de Duitsers in deze maanden zéér beslist niet stil gezeten en afge­wacht. Integendeel: met name sinds de anti-Duitse staats­greep van de Roe­meense koning op 23 augustus 1944 zijn de Duitsers uiteraard zéér bang voor een herha­ling ervan in Buda­pest! SD, SS, Gestapo en Wehr­macht zullen er werke­lijk àlles aan doen om Hongarije in hun greep te houden, en eventu­ele plannen van die onbe­trouwba­re en ondankbare Honga­ren, en van "de kliek van Horthy", in de kiem te smoren! Men weet weliswaar niet precies wanneer Hongarije onverhoopt uit de oorlog wil treden, maar men heeft wel zeer sterke ver­moe­dens. In de tweede helft van september is men daarom al in het geheim bezig met voorbereidingen van een staatsgreep tègen Horthy, de zgn. "Aktion Panzerfaust". Duitse kenners van de Hongaarse politiek waarschuwen echter dat een aktie tegen Horthy in dat land een chaos teweeg zal brengen: Horthy wordt door het volk en het leger nog steeds zéér vereerd! [Gosztony, 42].
De enige die verder nog steun heeft bij een deel van de Hongaarse bevolking is Szálasi. Met zijn steun kan door Duitse eenheden wellicht een "Put­sch" worden uitgevoerd, maar het moet wèl lijken alsof Horthy zelf alles heeft geregeld voor een 'soepele machtswis­seling'. De persoon van Horthy moet, zo denkt men, ook persé in Duitse handen vallen!

Vervolgens beveelt Hitler persoonlijk de komst van Otto Skorzeny [Wenen, 12 juni 1908 – Madrid, 1975], ”de man voor de moeilijke klussen met lage verliezen en hoog rendement, en snel en effectief optreden”, die b.v. in juli 1943 Mussolini had bevrijd en in Duitse handen kreeg, en van generaal Erich von dem Bach-Zelewski [1899-1972], een Obergrup­penführer der SS en generaal van de Waffen-SS, die de opstand in Warschau nog in augustus 1944 met harde hand heeft neergeslagen, naar Budapest aan. Voor Skorzeny betekent generaal Von dem Bach, die nu commandant van alle Duitse troepen in Budapest wordt, overigens meer een sta in de weg: hij deinst niet terug voor de meest grove methoden terwijl Sklorzeny het subtieler, “met meer elegante middelen”, wil aanpakken. Von dem Bach wordt zelfs door Skorzeny als onnodig brutaal, ruw, woest en intimiderend, keihard en meedogenloos omschreven. De energieke, brutale en harde generaal zou b.v. de Burcht van Buda het liefst in één keer met een monsterlijk groot kanon van 65 cm doorsnee, een Dicke Bertha, in de as willen leggen. [Gosztony, 42/­43, Pierik, 61/62, Skorzeny, 196/197]. Vanuit Wenen worden nu verdere voorbereidingen getroffen voor de bezetting van het regeringscentrum van Hongarije, de Burcht van Buda….
Alle ‘geheime’ plannen van Horthy en de zijnen worden dus, zoals men eigenlijk wel kan verwachten, door de Duitsers en hun handlan­gers in Buda­pest doorkruist. Al na enkele dagen wordt alles door Veesen­mayer aan het Duitse minis­terie van buitenlandse zaken ver­teld; de Duitse militairen en veiligheidsagenten zijn van bijna alles op de hoogte en bovendien zijn ze in Budapest intussen zeer aktief.
Men belooft nu aan de "Nyilaskeresztes Párt" [NKP, de Pijl­kruisers­­par­tij] haar leider Szálasi aan de macht te brengen, en men houdt nauw contact met nazi- en fascistische leden van de Hongaarse generale staf, en met verschillende fascistische splin­tergroepen.
De Duitsers weten vrijwel alles, ze kennen alle Hongaar­se plannen. Ze weten van elk woord, elk plan van de 'kliek' in de Koninklijke burcht van Buda, weten van de kabi­netsvergaderin­gen, overal hebben ze hun mensen. De eigen regering van pre­mier Lakatos kan dan ook weinig tot niets doen. [Nagy-Talave­ra, 219/220].
"De moeilijkheid in Hongarije is ook, dat zowel in het leger als in de administratie duizenden onbetrouwbare en principelo­ze fellow travelers waren die op één of andere wijze mede schuldig waren aan de hele roof van Joods bezit of die verant­woordelijk waren voor wreedheden en beledigingen tegenover de Joden. Zij willen slechts de status quo handhaven, hoopten op een of ander wonder of op "het geheime wapen" of iets derge­lijks. Een aanzienlijk deel van de publieke opinie was bereid om alles nog op de meest hopeloze kaart van de Duitse overwin­ning te zetten [om maar aan een bezetting door de communisten, de Russen te ontkomen!]. Er zijn dus velen die de werkelijk­heid niet hebben willen of kunnen zien". [idem, 218] en dat is dé reden dat Hongarije het enige land is geweest dat totaal faalde om uit de oorlog te komen. [Nagy-Talavera, 220].
Leden van de Hongaarse Generale Staf zijn dan ook bereid om hun persoonlijke eed van trouw aan Horthy, de opperbevelhebber of "Opperste Krijg­sheer" te breken zonder al te grote gewe­tensconflicten.
Gewetenloos is ook -opnieuw- Ferenc Szálasi, die langzaam maar zeker zijn uur gekomen acht. Naar aanleiding van het laatste onder­houd met Horthy op 29 augustus heeft Szálasi n.l. de conclusie getrok­ken dat Horthy "een marionet in handen van Bethlen en van de Anglo-Joodse bende" is, en dat hij dan maar zonder instemming van de natie en van de regent aan de macht moet komen.
Alleen van Duitse zijde verwacht Szálasi nog enige hulp, ondanks verschillen tussen zijn eigen "Hungarisme" en de ideo­logie van de nazi's. "We zullen de macht van de huidige ille­ga­le [!] regering overnemen", aldus Szálasi, en hij overlegt intussen met andere extreemrechtse leiders zoals graaf Fidél Pálffy, baron Gábor Kemény en Ferenc Rajniss, en ook met Duitse burgerlijke en militaire machthebbers in Hongarije, zoals Veesenmayer en generaal Winkelmann, het hoofd van de Inlich­tingendienst. Op 8 september 1944 weet Szálasi al van Horthy's plannen om Hongarije uit de oorlog te halen en een wapen-stilstand af te kondigen en hij acht dat "een vorm van verraad"! Dit is voor hem het excuus om achter de rug van de legale Hongaarse rege­ring om met de eigenlijke, Duitse, machthebbers in contact te treden, om zelf de macht over te nemen, en wel onmiddellijk! De Duitsers hebben echter, zoals altijd, hun eigen plannen, waarvoor ze dan eventueel, als dat hén zo uitkomt, Szálasi als marionet zouden kunnen gebruiken.
Op 10 september 1944 wordt generaal der Waffen-SS Otto Skorzeny [zie hierboven] dan ook naar Hitlers hoofdkwartier in Oost-Pruisen ontboden en hij krijgt hier instrukties om enkele "belangrijke conferen­ties over de situatie in Zuidoost-Europa" waar het front immers [na de val van Roemenië en Bulgarije] totaal dreigt ineen te storten, bij te wonen. Hitler schetst hier, in aanwezigheid van Skorzeny, Keitel, Von Ribbentrop, Jodl en Himmler, de situatie van de ‘zuidoostelijke sektor’ even in grote lijnen en zegt dat het front hier tot elke prijs behouden moet blijven: één miljoen Duitse soldaten in Hongarije [70 divisies] zullen anders immers gevangen worden genomen, en dát is uiteraard voor de nazi’s ondenkbaar. Men heeft intussen ook vertrouwelijke rapporten over de situatie in Hongarije ontvangen en het is duidelijk dat Horthy contacten met de vijand wenst om tot een afzonderlijke vrede te komen en “dat betekent voor ons een verlies”. Horthy wil niet alleen met de westelijke geallieerden  onderhandelen, maar ook met de Russen aan wie hij, aldus Hitler, al een totale capitulatie aanbood… 

“U, commandant Skorzeny, moet de militaire bezetting van de Burchtberg van Buda voorbereiden, zodra we informatie hebben dat de Hongaarse regent de verplichtingen die voortvloeien uit het bondgenootschap met Duitsland verraadt. De generale staf denkt ook aan een aanval met parachutisten of zelfs vliegtuigen die op de berg zelf zouden moeten kunnen landen….  U kunt vandaag nog met de voorbereidingen beginnen”, aldus Hitler tegen Skorzeny, die zeer uitgebreide volmachten krijgt. [Missions Secrètes, 190].
Skorzeny moet dus, als Hongarije dreigt ten onder te gaan ["ver­raad pleegt"] erop voorbereid zijn om met geweld de burcht van Buda te bezetten. De Duitse troepen zullen onder bevel staan van generaal Von dem Bach-Zelewski. Tientallen stuks geschut moeten klaar staan, paratroepen der Luftwaffe en van de SS en een bataljon gemotoriseerde infanteristen en officieren in opleiding in Wiener Neustadt moeten ook worden voorbe­reid op de aktie tegen de dwarse en onbetrouwbare leiding van Hongarije. Volgens de laatste Duitse berichten is der situatie in Budapest zelfs zeer gespannen…. Het kan zelfs zijn dat Budapest in geval van nood wordt tot een ruïne, een tweede Warschau maar Hitler is althans vastbesloten om "Budapest" te houden, anders ligt voor de Russen de weg naar Wenen, en dus naar het Duitse rijk, open. Als Hongarije valt betekent dat dus een zeer zware slag voor het Derde Rijk en een onvoorstelbare catastrofe voor de verbindingen in de Südostsektor….
Skorzeny krijgt van Hitler dus alle volmachten en alle [Duitse] politieke en militaire autoriteiten in Hongarije moeten hem alle hulp bieden. Hij wordt vervolgens op 17 september vermomd naar een geheime plek in Budapest gestuurd, waarvan­daan hij de situatie goed kan waarnemen. ["Sept. okt. 1944 Boedapest", Toen en Nu '40-'45, blz. 12-19]. Hij zal ook geheime contacten met leiders der Pijlkruisers en andere fascisten, met de Hongaarse geheime diensten en met de Duitse autoriteiten moeten aanknopen. Men weet intussen ook van een uitgebreid systeem van tunnels in de Burchtberg, een labyrint, en houdt dus overal rekening mee….
Op het gewenste moment zal Horthy jr. c.s. dan worden gekidnapt en de burcht worden bezet. Hitler heeft intussen ook nog op 12 september overleg gevoerd met de Hongaarse stafchef gen. János Vőrős, die loyaal blijft maar die het wantrouwen van Hitler tegenover Horthy c.s. niet wegneemt. Intussen kan Szálasi allerlei dokumenten opstellen in verband met zijn aanstaande machtsovername... Hij kan nu zijn tomeloze fantasie uitleven, want hij voelt zijn uur naderen. Een "Akte van Afstand" zal aan de Hongaarse Rijksbestuurder worden voor­gelegd, een dagorder aan de Hongaarse troepen zal worden uitge­vaardigd, en er worden nauwkeurige plannen opgesteld voor het politieke, economische, constitutionele en juridische stelsel "tot aan de eindoverwinning".
Ook zal een totale mobili­satie worden afgekondigd. Hij wenst hiervoor ook Duitse wa­pens en zal "Hongarije als Duitsland zelf" verdedigen. Dat hij hierbij zich volledig onder­geschikt maakt aan de Duitse nazi's deert hem totaal niet; hij ver­heugt zich erop dat hij "hoe langer hoe meer steun krijgt".
In de zomer van 1944 kreeg de Nyilaskeresztes Párt – Hungarista Mozgalom van Szálasi er vele leden bij, alleen al vanwege het feit dat het nu "erop of eronder" gaat: als de Duitsers niet standhouden, komen de Russen... De [dan illegale] NYKP-HM beweerde zelfs in september 1944 een half miljoen leden te hebben, maar dat lijkt overdreven. Van enig gezag van Szálasi over de straatbendes van de partij, de Nyilasok, die zonder meer terreur uitoefenen is overigens geen sprake! Het blijkt overigens nu ook weer dat Horthy en zijn regering volledig machte­loos zijn. Zij kunnen geen enkele ontwik­ke­ling meer tegenhouden, noch in Budapest noch elders. Horthy's gezag is al volledig uitgehold. Instrukties vanuit Moskou en -aan de andere kant- vanuit Berlijn bepalen ook verder het lot van Hongarije. Op 16 september gaf de regent b.v. bevel om de leiders van de 'sub­ver­sie­ve' Pijlkruiserspar­tij van Szálasi te arres­teren, maar zij ontkwamen met Duitse hulp, maar in feite kan men zeggen dat iets dergelijks al enkele jaren aan de gang is. Het sluipende proces waarbij Hongarije steeds meer verstrengeld is geraakt in alle aspekten van de Duitse oorlogvoe­ring is immers al een tijd aan de gang…..
De hardheid en meedogenloosheid nemen verder toe. Ten koste van àlles wensen de Duitse bezetters Hongarije te handhaven. Alles wijst er immers op: óf de gehate en verachte, gevreesde communis­ten, de roden, de Bolsjewieken komen -met de Russen- voor het eerst na 25 jaar in Hongarije weer aan de macht, óf de Duit­sers houden het vol, hoewel niets erop wijst dat dát nog mogelijk is. Één der leiders van de Pijlkruisers, Jenő Szőllősi [1893-1946], verklaarde in het Hongaarse parle­ment zelfs openlijk: "Het lot van Hongarije zal worden beslist in Londen, Berlijn of Moskou, en de Pijl­krui­serspartij verwacht hulp van Berlijn". Hij wil ook dat het parle­ment wordt ingelicht over een eventuele wapenstilstand. [Nagy-Talavera, 221].
Als laatste alternatief voor de Duitsers moet Szálasi dan maar op een of andere manier aan het bewind worden geholpen. Hij geniet nu ook de volledige steun van Veesenmay­er. Deze heeft op 26 september Hitler zelf nog gesproken over de situ­atie in Hongarije en over de positie van Szálasi. Eenmaal terug in Budapest zegt Veesenmayer op 2 oktober tegen Szálasi: "De Führer heeft besloten om de regent af te zetten en u bent de enige be­trouw­bare factor". Er zal een regentschapsraad van drie man komen en Szálasi kan premier worden. In één van de vele door Duitsers bezette en bewaakte huizen woonde Szálasi al, naast het pand van het Duitse gezantschap, in Buda­pest maar nu mag hij in een huis van de Duitse politie wonen, hoewel hij al popelt van ongeduld om de macht over te nemen. [Juhász, 337, Sakmyster, 370].

Zomer 1944. In Budapest worden Joden samengedreven!

Samen met Veesen­mayer werkt Szálasi ook al aan een lijst van minis­ters voor zijn coalitie­kabinet van extreemrechtse, fascistische, par­tijen. Behal­ve Szálasi zelf zullen hierin zitting krijgen o.a. de NK-leden Jenő Szőll­ősi, Gábor Kemény en Emil Szakváry, van de 'rege­rings­partij' MÉP Remény­i-Schnel­ler, Jurcsek en Szász, en van andere groepen Pálffy, Rajniss, generaal Károly Beregffy, Ruszkay en Jaross.
Ver­scheidene 'nieuwe' ministers zitten ook nu in het kabinet of zijn al eerder minister geweest. De Duit­sers helpen de Hon­gaarse Pijlkruisers nu ook op alle manieren. Pamflet­ten met propa­ganda worden door Duitse vliegtuigen uitgeworpen en Pijlkrui­sers in Budapest worden van wapens voorzien [Black­book, 331, Juhász, 337]. Dat Ferenc Rajniss nu nog -op 1 oktober 1944- probeert om via een formele verkla­ring van alle [extreem-rechtse] parlements­le­den, die "het vertrouwen in de rege­ring-Lakatos hebben verlo­ren" één "Nati­onale Alliantie" [Nemzeti Szővetség] te stich­ten om de regent Horthy tot aftreden te dwingen en Szálasi aan de macht te helpen, is van minder belang.
In korte tijd weet Raj­niss 138 lager­huisleden te winnen voor z'n plan. Maar van de leden van het hogerhuis krijgt hij geen enkele medewerking. [Nagy-Talavera, 224]. Toch zijn alle elementen die vóór Duits­land zijn en tègen een wapenstilstand, nu verenigd. Rajniss, Ja­ross, minister S­zász, Rátz, Vajna, Szőllősi, Kolos­váry-Borcsa en ande­ren zijn het met elkaar eens. [Black­book, 331].
Maar Veesenmayer en de ongeduldige fantast Szálasi zijn het zelfs in dit stadium niet eens over de stappen die moeten worden geno­men. Veesenmayer bezoekt Hitler nog op 1 oktober 1944 en krijgt dan nog te horen dat hij voorzichtig moet zijn. Hij zal Horthy dus toch nog een laatste kans geven, en aarzelt om Szálasi "onmid­del­lijk", zoals deze machtswellusteling wenst, te benoe­men, maar de fanatieke Szálasi is daarover diep beledigd, woedend zelfs, want hij vindt dat hij de Duitsers toch in alles ter wille is. Hij vertrouwt immers alleen op hen, en stelt alle militaire en burgerlijke potentieel in Hongarije hun ter beschikking!
Blijkbaar om te bewijzen dat Lakatos en Horthy volstrekt onbetrouwbaar zijn geworden, eisen de Duitsers van het Hon­gaarse kabinet nog een officiële verklaring dat Hongarije tot de "Endsieg" aan Duitse zijde zal doorvechten, de Joodse kwes­tie zal 'oplossen', de radikale rechtse partijen alle vrij­heid zal geven, enz. terwijl men natuurlijk wel weet dat Horthy en zijn kabinet daartoe niet zonder meer bereid zullen zijn. het leven van de ongeveer 200.000 Joden in Budapest hangt dus nog steeds aan een zijden draadje! De ellende bij hen neemt ook steeds meer toe want ze zitten voor een groot deel dicht opeengepakt in huizen in de getto’s, en anderen zijn ondergedoken. Massa-graven, lijken, honger, chaos, machinegeweervuur, huiszoekingen, bedreigingen, vuil en lijden behoren tot het dagelijkse gevecht om in leven te blijven, zo lijkt het. [Schimmel].
Nu volgen de gebeurtenissen elkaar snel op: met de oude Horthy hoeven de Duitsers geen rekening meer te houden. Het gaat er alleen nog om, hem op een geschikt moment uit te schakelen, maar een aanval op de Burcht is al terdege voorbereid en ook kaarten met het uitgebreide tunnelnet van de burchtberg zijn bestudeerd.
Szálasi is nu dé man van de nazi’s en alles moet worden voorbe­reid om een machtsovername te 'regelen'. De bevolking zal o.a. door een regen van pamfletten op de hoogte worden gesteld. Men wil met felle propaganda aan het publiek duidelijk maken dat Horthy en Lakatos verraders zijn, en dat b.v. de zoon van Horthy "bij ons de rol van Umberto wil spelen". [Gosztony, 48].
Nu moeten al degenen die medeplichtig zijn aan de voorberei­ding voor een bestand met de Sovjets en die dus voor de Duit­sers een hindernis vormen, uit de weg worden geruimd. Generaal Winkelmann geeft daarom op 6 oktober aan de SS bevel om gen.-luit. Szi­lárd Bakay, comman­dant van het -Horthy-ge­trouwe- garnizoen van Budapest, Miklós Horthy jr., en Kálmán Hardy, de comman­dant van de Rivierpoli­tie [Donauflottielje] van Budapest, een fami­lielid van de regent, te arreste­ren. Het bevel wordt op 8 oktober uitge­voerd, en Szilárd Bakay wordt daarbij door de Gesta­po gekidnapt. Gen. Béla Aggtel­eki [1890-1977] wordt nog tot z'n opvolger be­noemd. [Sütő, 188]. Zo wordt Horthy geïso­leerd, het Duitse net rondom hem wordt steeds nauwer aange­trokken en zodra men er zeker van is dat de Hongaarse regent niet meer de beschikking zal hebben over b.v. legerof­ficieren en politie, zal Skorzeny optreden. Winkelmann heeft op 10/12 oktober ook nog een onderhoud met Szálasi om de machtsovername te regelen. Men stuurt nu ook steeds meer Duitse troepen naar de Hongaarse hoofdstad, en aan Hongaarse troepen wordt belet om in de hoofdstad te komen.
Dat intussen door de verzetsgroep "Marót" in Budapest op 6 oktober 1944, op de jaarlijkse rouwdag, de herdenking van de Martelaren van 1849, het nieuwe standbeeld van de voormalige fascistische premier [1932/36] van Honga­rije, Gyula Gőmbős, wordt opgebla­zen, deert de Duitsers niet zo erg. Het is slechts een inci­dentje.

Veel belangrijker is dat, ondanks meningsverschillen, de beide voor­naamste intri­ganten Szálasi en Veesenmayer toch op 7/11 okto­ber 1944 een geheim akkoord sluiten "in naam van de Führer". Szálasi zal als enige verantwoordelijke man met gezag in Hongarije gelden. Dit land zal "een vrije, onafhankelijke en soevereine staat" zijn, en zal -als ware het Das Reich zelf- tot het bittere einde worden verde­digd o.a. omdat Honga­rije nog de enig overgebleven leverancier van olie voor de nazi's is.
Tezelfdertijd vindt in het bezette land ook geheim overleg plaats tussen de linkse oppositiepartijen, en op 10 oktober 1944 wordt een gemeenschappelijk dokument getekend door de communist Gyula Kállai en de sociaal-demokraat Árpád Szaka­sits. De tekst is voorbereid door László Rajk, de secretaris van de communistische partij.
Men verklaart nu al dat de noodzaak bestaat, om na het einde van de oorlog één verenigde revolutionaire arbeiderspar­tij van sociaal-demokraten en communisten samen op te richten. Men zal, samen met de vak­bonden, nauw samen­werken voor vrede en socia­lisme. Er zal ook een Verbin­dingsco­mité van beide linkse partijen worden ge­vormd en men zal de arbeiders van Hongarije nu al verenigen in vakbon­den.
De sociaal-demokraten weigeren echter om samen met de commu­nisten één jeugdorganisatie op te richten. Daarom wordt op 28 oktober 1944 een aparte "Kommunista Ifjuság Szőve­tsége" [KISZ], een communis­tische Jeugdbond gesticht. Hoewel Szaka­sits tekent voor z'n eigen partij ontkent hij later het bestaan van dit dokument, en de communistische leider Rákosi maakt pas jaren later, op 15 augustus 1947 e.e.a. over het akkoord bekend. [Kertész, 220]……. Voor de sociaal-demokraten in Hongarije blijkt het toch steeds weer moei­lijk om positie te kiezen: velen van hen zijn n.l. loyaal tegenover het bewind van Horthy. De sociaal-demokraten zijn 25 jaar lang in oppo­sitie geweest, en ze konden slechts op be­perkte schaal aktief zijn, maar de partij bleef tot maart 1944 legaal bestaan, als ènige in heel Midden-Europa en men heeft in een verbond met de Onaf­hanke­lijke Kleine Grond­bezitters tot maart 1944 als oppositie ook belangrijke invloed uitgeoe­fend op b.v. premier Káll­ay.
Men steunt nu ook van harte de plannen van Horthy voor een bestand en voor vrede, en men is tegen sabotage-daden, stakin­gen, verzetsdaden en illegale akties. [Kovrig, 146]. Zelfs ontvangt Horthy nog op 11 oktober in de Burcht de ”linkse” oppositieleiders Árpád Szakasits en met ds. Zoltán Tildy, waarbij hij zijn gasten verzekert dat de voorbereidingen voor het einde van de oorlog zijn gedaan en dat dat weldra zal worden bekend gemaakt. Hij is Szakasits en Tildy zeer ter wille en zegt dat hij [na een wapenstilstand] een coalitieregering onder leiding van graaf Bethlen overweegt. [Sakmyster, 371/372].
De invloed der sociaal-demokraten is evenwel niet meer zo groot want veel soci­aal-demokraten zijn en blijven zeer skeptisch, wantrouwend tegen­over de samenwerking met de communisten van Kállai en Rajk en hun  invloed is sinds maart 1944 door de Duitse bezet­ting en door de arrestatie van hun leider Károly Peyer zeer ver­zwakt, en bovendien ervaart men ook steeds een soort opportunisme bij de commu­nisten: De éne keer heet het dat "één arbeiderspartij geen doel meer is", en even later heet het dat het doel de "demo­kratische [!] dikta­tuur van arbeiders en boeren" is. [Kovrig, 146]…… Blijkbaar gaat het de communisten óók in Hongarije vooral om taktiek en niet zozeer om princi­pes. Er is bovendien bij de Hongaarse communisten al in dit stadium [!] sprake van onenigheid tussen de zgn. "Binnenlandse vleugel" van de partij en de zgn. Moskovieten, degenen met ervaring in de Sovjet-Unie van Stalin, terwijl de binnenlandse vleugel der Hongaarse communisten ook nog als zeer zwak geldt.
In 1943 heeft zij n.b. de partij ontbonden en de latere leider Kádár verklaart na de oorlog dat slechts een tiental communisten nog contact met elkaar had na de arrestaties van 1942. Van 1941 tot 1944 is zelfs alle contact tussen de [bin­nenlandse vleugel van de] Hongaarse communistische partij en Moskou verbroken…..
Daarbij moet dan nog gevoegd worden de taktiek van het zgn. "Buitenlandse Comité van de Hongaarse Communistische Partij" in Moskou. In septem­ber 1944 heeft dit comité in Moskou een "Voorlopig Centraal Comité der Hongaarse Communis­tische Partij" opge­richt en ze neemt het de binnenlandse vleugel nog steeds zeer kwalijk dat die de partij in de oorlog heeft ontbonden! Het is echter een feit dat men in Moskou veilig zat, terwijl men in Hongarije zelf geregeld aan vervolgingen bloot­stond.
Dit "Moskouse Comité", waarin b.v. Rákosi, Révai, Farkas, I. Nagy en Gerő -de Moskovieten- zitting hebben, besluit op 7 oktober 1944 om na de oorlog de overgang naar het socialisme in het kader van een Volks­front en met vreedzame middelen te bevorderen, en om de rege­ring in revolutionaire, volksdemokra­tische richting te leiden". [Sundhaussen, 552/5­55]. De Hongaarse communistische partij blijft evenwel zeer zwak. Ze staat bij velen bekend als sektarisch en afhankelijk van de Komintern in Moskou en ze wordt nog altijd geassocieerd met 1e de diktatuur van de Radenrepubliek van 1919, met 2e de Grote Zuive­ringen en de massa-arrestaties in de USSR, waarvan n.b. zelfs Béla Kun en honderden andere Hongaarse communisten het slacht­offer werden, en 3e met het fatale Pakt tussen Duitsland en de Sovjet-Unie van augustus 1939 waardoor de oorlog in [= de aanval op] Polen kon beginnen. [Molnár, 38/39]……..

Endre Bajcsy-Zsilinszky, verzetsleider